4000 weken

Mijn gouden tip over hoe je productiviteit te verhogen (*), eerder deze maand, was nog niet koud of The Marginalian (het vroegere Brain Pickings), sloeg me er keihard mee in het gezicht.

In mijn stukje was ik immers argeloos voorbij een fundamentele kwestie gedarteld: wat zetten we in hemelsnaam op die to-do lijst? Wat wel, en wat niet? En waarom hebben we zo’n lijst eigenlijk?

Lijstjes zijn namelijk niet zo onschuldig als ze lijken.

De voorstanders hebben het over orde en overzicht, noodzakelijke voorwaarde om toch maar een beetje grip te krijgen op de chaos van ons leven, en over het genot van het afstrepen van dingen, de voldoening van een taak well done. Ouderen – zoals ik – hebben zo’n extern geheugen simpelweg nodig.

De tegenstanders lachen de lijstjesmakers in hun gezicht uit. Orde en overzicht, controle? Een illusie. Hoe meer je afstreept, hoe meer er langs de andere kant weer bij komt. Het houdt nooit op, en lijstjes, met op kop de wreedaardige bucket list, vreten je helemaal op. Productiviteitstrucjes versterken dat alleen maar, en zijn dus deel van het probleem, niet van de oplossing.

Au. Dat doet pijn. Want wat moet ik dan wanneer ik weer eens hulpeloos naar zo’n niet vooruit te branden taak kijk?

Wel, zegt Oliver Burkeman, wiens boek The Marginalian samenvat, misschien moet je het beest toch maar eens in de ogen kijken. Vierduizend weken. Zoveel heb je er ongeveer, dan eindigt voor de gemiddelde mens het actieve leven. Vind je nu echt dat deze taak in die luttele weken past? Is het jouw keuze om deze taak wel te doen, en dus ook een heleboel andere niet? Wel?

En er is zoveel meer. Avontuurlijke wandelingen, brandende ambities, prille verliefdheden, de moestuin, dat pottenbakkersatelier, nog een kind. Dat dus allemaal niet…

En dan komt de onvermijdelijke vraag van de coach: zou je niet veel meer rust vinden als je je keuzes echt maakte, ten volle, in plaats van weer eens een moetje af te werken in een blokje van 25 minuten?

(Even pauze, vraagt de schrijver van onvoltooide romans in mij dan. Laat me denken, en ik moet dringend de kwartaalboekhouding voorbereiden. Die hoort nu eenmaal bij het bewust gekozen leven als zelfstandige.)

Maar zelfs met weloverwogen keuzes – het beste dat je kan doen – hangt over elke dag de schaduw en de belofte dat hij anders zal lopen dan je hem hebt gepland … En al die dagen na mekaar, dat is je leven. Onvoorspelbaarheid. Er is niets anders.

Geen wonder dat we ons graag laten afleiden, of dwangmatig vasthouden aan een routine: we hebben die illusie van zekerheid in ons bestaan vaak echt nodig om recht te blijven in moeilijke tijden, wanneer we de onbeduidendheid van onze keuzes even niet meer onder ogen durven te zien.

Voor wie niet de hele tijd mindfull zit te mediteren is dit een behoorlijk sombere boodschap. Ontsnappen kan enkel door ten volle in het nu te leven, en dat lijkt zo onbereikbaar.

Ik zet het boek van Burkeman op mijn ‘te kopen’ lijstje – nog zo’n lijst waarvan ik zeker weet dat hij nooit helemaal gerealiseerd wordt, en vraag me af wat ik ga vertellen aan mijn volgende coaching klant, wanneer die vraagt hoe hij zijn leven weer onder controle kan krijgen.

Niet, zal ik zeggen, en wees blij daarvoor. Maar we kunnen die hopeloze illusie wel vervangen door een paar andere, minder ambitieuze, die beter bij je passen. En misschien leg ik het dan nog wel eens uit, die truc van de 25 minuten blokjes.

(*) 1. Kies een taak uit je lijst. 2. Beeld je in hoe die taak er afgewerkt uitziet. 3. Zet een timer op 25 minuten, en laat je gedurende die tijd door niets of niemand afleiden. 4. Zet een blokje recht, trek een streep: een beloning! 5. Neem een pauze. 6. Begin opnieuw bij 1.